Ook een nadelige beslissing in een uitspraak met een gunstig dictum heeft gezag van gewijsde

HR 13 mei 2022, ECLI:NL:HR:2022:683

De feiten: twee procedures over dezelfde vraag

X en Y zijn bestuurders van Stichting De Drie Geuzen. X ontslaat Y op staande voet. Daarna worden twee procedures gevoerd:

1. 1. X verzoekt de rechtbank Y te ontslaan, “voor zover de rechtbank mocht besluiten dat Y niet al rechtsgeldig als bestuurder van de Stichting was ontslagen.” De rechtbank wijst dit verzoek af in haar beschikking, omdat Y volgens haar al is ontslagen bij een geldig bestuursbesluit. Hiertegen stelt Y geen hoger beroep in. Het dictum luidt immers in zijn voordeel.
   2. X vordert bij de rechtbank in een dagvaardingsprocedure het ontslagbesluit te vernietigen. De rechtbank wijst deze vordering af, omdat aan de eerdere beschikking gezag van gewijsde toekomt. Het hof bekrachtigt dat.

De Hoge Raad: gezag van gewijsde?

In cassatie ligt de vraag voor of, aan de beschikking gezag van gewijsde toekomt, nu het dictum volledig in het voordeel van X is.

De HR oordeelt dat dat zo is. Als een vonnis of beschikking onherroepelijk wordt, krijgen het dictum én de beslissingen waarop dat berust, gezag van gewijsde. Als partijen over hetzelfde geschilpunt een nieuwe procedure voeren, kunnen zij een beroep doen op het gezag van gewijsde van die beslissingen. Dat geldt óók voor nadelige beslissing die tot een gunstig dictum hebben geleid. Daarom kan de gedaagde of verweerder voldoende belang hebben bij een rechtsmiddel tegen die uitspraak, ook al was het dictum in zijn voordeel.

Huiswerk voor advocaten en partijen die appel overwegen

Advocaten en partijen die een uitspraak krijgen met een gunstig dictum, maar waarin wél ongunstige beslissingen staan, moeten dus goed hun knopen tellen. Als zij geen hoger beroep instellen, staan die ongunstige beslissingen vast. Als zij wél hoger beroep instellen, lokt dat bijna zeker een incidenteel appel uit van de wederpartij.