(Internationale) Contracten

Mediationclausule in de overeenkomst – kan je daar onderuit?

Mediationclausule in de overeenkomst – kan je daar onderuit? 525 400 Ekelmans Advocaten
Blog mediation afbeelding (500 x 400 px) (50)
Leestijd: 3 minuten
Lesedauer: 3 Minuten
Reading time: 3 minutes

Een mediationclausule in een overeenkomst biedt partijen de mogelijkheid om geschillen op een constructieve manier op te lossen, zonder direct naar de rechter of arbiter te stappen. Mediation draait om vrijwilligheid, maar is een mediationclausule wel zo vrijwillig? Advocaat Anne-Mieke Dumoulin-Siemens bespreekt dit recente vraagstuk aan de hand van het advies van advocaat-generaal De Bock.

Als professionele partijen een overeenkomst sluiten, nemen zij daarin gewoonlijk een bepaling op over geschillenbeslechting. Zij wijzen een bepaalde rechtbank of arbiter aan als de bevoegde instantie die zich over geschillen moet buigen. Partijen beseffen dat zij zich via de overeenkomst aan elkaar binden en zich tegenover elkaar als redelijke contractpartners moeten gedragen. Dat geldt ook wanneer partijen onenigheid hebben over de uitvoering van hun afspraken. Om in zo’n geval direct naar de rechter te stappen of arbitrage te starten, doet geen recht aan de notie van redelijkheid. De uitspraak van deze instanties is vaak zwart-wit, schendt het vertrouwen tussen partijen en biedt geen basis om de samenwerking voort te zetten. Daarom spreken contractpartners vaak af dat zij bij eventuele geschillen eerst naar een mediator gaan. Mocht de mediation op een mislukking uitdraaien, dan kunnen partijen zich wenden tot de rechter of arbiter die zij in de overeenkomst als bevoegde instantie hebben aangewezen.

Mediation draait om vrijwilligheid

Een mediationclausule in de overeenkomst biedt ruimte aan partijen hun geschillen in goed overleg te beslechten. Met aandacht voor de wederzijdse belangen, ongeacht of de focus ligt op continuïteit van de professionele relatie of op beëindiging daarvan. Mediation draait om vrijwilligheid. In de reglementen van mediationorganisaties staat dat mediation plaatsvindt op basis van vrijwilligheid.

Is de mediationclausule wel zo vrijwillig?

Hoe staat het met die vrijwilligheid als partijen in een overeenkomst afspreken dat zij hun geschillen eerst zullen oplossen met behulp van mediation? Contractuele afspraken moeten worden nagekomen. Maar de mediationclausule richt zich niet tot de mediator. Als een partij op enig moment uit het mediationtraject stapt, of weigert daaraan te beginnen, heeft de mediator geen andere keus dan de mediation te beëindigen. De andere contractspartij kan de weigeraar er uiteraard op aanspreken dat hij de afspraken van de geschillenclausule schendt. Verder zijn de handen van de contractspartij gebonden. Voortzetting van het mediationtraject is alleen mogelijk wanneer alle partijen zich daarvoor inzetten.

Mediationclausule is afdwingbaar

De Hoge Raad buigt zich momenteel over de vraag of zo’n mediationclausule in een overeenkomst tussen professionele partijen bindend is en kan worden afgedwongen. Advocaat-generaal de Bock betoogt in haar advies aan de Hoge Raad dat een mediationclausule in een professionele overeenkomst rechtens afdwingbaar is. De arbiter is volgens De Bock pas bevoegd nadat partijen de mediationclausule zijn nagekomen en hebben geprobeerd om via mediation hun geschil op te lossen. Tot die tijd moet de arbiter de zaak aanhouden. Als een partij zich niet houdt aan de afgesproken mediationclausule en de andere partij zich hiertegen verzet, moet de arbiter de arbitrageprocedure aanhouden totdat partijen alsnog de mediationclausule zijn nagekomen. Volgens De Bock geldt dit niet alleen voor een arbitrale procedure, maar ook voor een rechterlijke procedure.

De Hoge Raad is vrij het advies van de advocaat-generaal al dan niet te volgen. De uitspraak van de Hoge Raad is (voorlopig) bepaald op 28 juni 2024.

Hoe zit dat met de vrijwilligheid?

Het staat partijen in beginsel vrij om afspraken in een overeenkomst vast te leggen. Als professionele partijen een mediationclausule afspreken, doen zij dat uit eigen vrije wil. Als de handtekening eenmaal is gezet, moeten partijen de mediationclausule uitvoeren. Zij zullen een (serieuze) poging moeten doen hun geschillen via mediation op te lossen. Vrijwilligheid lijkt daarmee ook tijdens het mediationtraject een minder belangrijke rol te spelen.

Meer weten over (internationale) contracten?

Het opstellen van een goed contract is maatwerk. Ondernemers onderschatten helaas te vaak het belang van een goed contract, totdat men eens door schade en schande wijzer is geworden. Ieder contract bergt risico’s in zich. Ons team maakt deze op pragmatische wijze inzichtelijk en beheersbaar.

Auteur

Anne-Mieke Dumoulin-Siemens is specialist ondernemingsrecht en privacyrecht. Zij is een kundige gesprekspartner voor (internationale) commerciële ondernemingen en non-profit organisaties. Cliënten waarderen haar juridische adviezen vanwege de praktische en commerciële uitvoerbaarheid ervan.

Weens Koopverdrag; uitsluiten? Zo ja, hoe dan?

Weens Koopverdrag; uitsluiten? Zo ja, hoe dan? 525 400 Ekelmans Advocaten
Blog afbeelding (500 x 400 px) (1)
Leestijd: 5 minuten
Lesedauer: 5 Minuten
Reading time: 5 minutes

Het Weens Koopverdrag (WKV) is een internationaal verdrag dat regels bevat voor internationale koopovereenkomsten tussen professionele partijen (B2B) ten aanzien van roerende zaken. Valt een kwestie binnen het bereik van het WKV, dan zetten die regels automatisch in zoverre het toepasselijke nationale recht opzij. Men kan de toepasselijkheid van het WKV echter contractueel uitsluiten. Is daarvan sprake als partijen uitdrukkelijk een rechtskeuze maken voor ‘uitsluitend het Nederlandse recht’?

De Hoge Raad liet de vraag op 24 februari jl. in een arrest onbeantwoord, maar A-G Hartlief kiest in zijn eerdere conclusie wél positie. Lees hier verder voor het antwoord op deze vraag. Ook geven we een aantal praktische tips bij het uitsluiten van het WKV.

Wanneer geldt het WKV?

Het WKV is automatisch van toepassing bij een B2B-koopovereenkomst indien beide partijen zijn gevestigd in een verschillend land dat partij is bij het WKV. Daarnaast is het WKV van toepassing als de regels van het internationaal privaatrecht ertoe leiden dat het recht van een staat, dat partij is bij het WKV, moet worden toegepast.

Hoe gaat de praktijk ermee om?

In de praktijk sluit men de toepasselijkheid van het WKV vaak contractueel uit. Meestal gebeurt dit door middel van een bepaling in algemene voorwaarden van die strekking. In dat geval moet de vraag óf de algemene voorwaarden. waarin de uitsluiting zich bevindt. rechtsgeldig zijn overeengekomen, wel nog naar het WKV worden beantwoord. Het WKV stelt op dat punt wat zwaardere eisen dan het nationale, Nederlandse recht bij internationale B2B-overeenkomsten.

Wij hebben de indruk dat het uitsluiten van de toepasselijkheid van het WKV door juristen veelal niet zozeer is gebaseerd op een gedegen analyse, maar omdat zij dit ‘altijd zo doen’. Ook speelt mee dat veel juristen zich veiliger voelen in hun nationale recht dan binnen het WKV. Voor verkopers van zaken zijn de regels van het WKV echter vaak gunstiger dan het nationale, Nederlandse recht. Zo schrijft het WKV een striktere klachttermijn voor aan kopers om gebreken aan de orde te kunnen stellen. Ook is het ontbinden van een koopovereenkomst lastiger en stelt men bij aanspraken op schadevergoeding hogere eisen aan de voorzienbaarheid van de schade.

Impliceert een afspraak dat ‘uitsluitend het Nederlandse recht’ geldt als een uitsluiting van het WKV?    

Het antwoord op deze vraag is minder voor de hand liggend dan men bij een eerste lezing misschien zou verwachten. Het WKV stamt weliswaar niet van Nederlandse bodem, maar wordt door juristen wel beschouwd als onderdeel van het Nederlandse recht. Het is daarom vaste rechtspraak dat een ‘gewone’ rechtskeuze (bijvoorbeeld: “Deze overeenkomst wordt beheerst door het Nederlandse recht”) het WKV niet ter zijde stelt. Maar is dit anders indien partijen nadrukkelijk bepalen dat ‘uitsluitend’ het Nederlandse recht geldt?

Deze vraag kwam onlangs aan de orde in de conclusie van A-G Hartlief van 11 november 2022 (ECLI:NL:PHR:2022:1044). Hartlief beschrijft dat er in de juridische literatuur twee opvattingen bestaan over de methodiek waarmee deze vraag zou moeten worden beantwoord.

1. Uitleg van de overeenkomt naar nationaal recht

De eerste opvatting is dat dit een kwestie van ‘uitleg’ betreft van de overeenkomst naar nationaal recht. Bij Nederlandse juristen schieten de gedachten dan meteen naar de ‘Haviltex-maatstaf’. Over die thematiek zijn meerdere boeken volgeschreven. Kort gezegd (een enkele uitzondering daargelaten) komt deze maatstaf erop neer dat per geval moet worden vastgesteld:

  • wat partijen bedoeld hebben; en, indien niet vastgesteld kan worden dat zij dezelfde bedoelingen hebben gehad bij de gekozen formulering,
  • welke zin partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan gegeven verklaringen en gedragingen mochten toekennen en wat zij op dat punt redelijkerwijs mochten verwachten.

2. Vuistregel: het WKV is niet uitgesloten indien die uitsluiting niet met zoveel woorden is gemeld

In de tweede opvatting sluit een algemene keuze voor bijvoorbeeld Nederlands recht – waar het WKV onderdeel van uitmaakt – de toepasselijkheid van het WKV niet uit. Dat is alleen anders als er concrete indicatoren zijn dat partijen stilzwijgend het WKV hebben willen uitsluiten. Zo’n indicator kan bijvoorbeeld zijn dat partijen in hun processtukken alleen maar naar het Nederlandse BW verwijzen.

A-G Hartlief kenschetst de tweede opvatting als de heersende opvatting en sluit zich daarbij aan. Volgens Hartlief geldt dus als uitgangspunt dat de passage ‘uitsluitend Nederlands recht’ geen uitsluiting van het WKV oplevert.

Oordeel Hoge Raad

Op een oordeel van de Hoge Raad zal men nog even moeten wachten. In de zaak waarin A-G Hartlief concludeerde, is de Hoge Raad niet aan de beantwoording van deze vraag toegekomen, omdat hij het oordeel van het hof reeds op een andere grond vernietigde (ECLI:NL:HR:2023:313)(link: https://uitspraken.rechtspraak.nl/#!/details?id=ECLI:NL:HR:2023:313 ). Het is nu dus wachten op een nieuwe procedure waarin deze vraag aan de Hoge Raad wordt voorgelegd.

Tips bij het uitsluiten van het WKV

Wij geven je een paar handige tips. Voorkomen is immers altijd beter dan genezen!

1. Zorg dat je bij internationale koopovereenkomsten tussen professionele partijen met betrekking tot roerende zaken bedacht bent op de toepasselijkheid van het WKV!

Dit is natuurlijk een beetje een open deur, maar in de praktijk gaat het op dit punt wel vaak mis. Ook aannemingsovereenkomsten naar Nederlands recht kunnen overigens onder het WKV vallen. Dat een overeenkomst naar Nederlands recht kwalificeert als ‘koop’ (en niet: aanneming) sluit de toepasselijkheid van het WKV dus niet zonder meer uit.

2. Maak een inhoudelijk beredeneerde keuze voor het al dan niet uitsluiten van het WKV.

Zoals hierboven omschreven, kunnen verkopers er goed aan doen om het WKV juist niet uit te sluiten.

3. Plaats de uitsluiting, als je daarvoor kiest, in de hoofdovereenkomst zelf (en niet pas: in de algemene voorwaarden).

Dan is de uitsluiting ook van kracht als in een concreet geval blijkt dat de tekst van de algemene voorwaarden niet tijdig en juist toegankelijk is gemaakt voor de wederpartij. Daarbij komt dat het WKV zelf ook strenger is voor de gebruiker van algemene voorwaarden voor wat betreft het toegankelijk maken van de algemene voorwaarden dan het nationale, Nederlandse recht bij internationale overeenkomsten tussen professionele partijen. Dit alles neemt natuurlijk niet weg dat een gebruiker er goed aan doet om erop toe te zien dat de algemene voorwaarden bij iedere offerte worden aangehecht en ook algemene voorwaarden van andere partijen in de offerte specifiek en uitdrukkelijk van de hand worden gewezen.

4. Indien je het WKV wilt uitsluiten, doe dat dan met naam en toenaam.

Bijvoorbeeld: “Deze overeenkomst en daaruit voortvloeiende overeenkomsten worden beheerst door het Nederlandse recht met uitzondering van het Weens Koopverdrag”. Simple as that.

5. Raadpleeg bij vragen of onduidelijkheden een deskundig jurist.

Heb je vragen? Neem gerust contact met ons op (via +31 (0) 70 374 610) en vraag naar Daan Spoormans of Sjoerd Aelen. Wij sturen heus geen rekening voor zo’n telefonisch overlegje.

Meer weten over (internationale) contracten?

Het opstellen van een goed contract is maatwerk. Ondernemers onderschatten helaas te vaak het belang van een goed contract, totdat men eens door schade en schande wijzer is geworden. Ieder contract bergt risico’s in zich. Ons team maakt deze op pragmatische wijze inzichtelijk en beheersbaar.

Auteur

(Internationale) Contracten

(Internationale) Contracten 1200 800 Ekelmans Advocaten
Ekelmans Advocaten cliënt kantoortuin

Opstellen van nationale en internationale contracten

Zolang een samenwerking goed gaat, zijn contracten vaak niet meer dan een stukje papier onderin een bureaula. Maar zodra het mis gaat, wordt het een belangrijk document. Iedere letter komt onder een vergrootglas te liggen. Iedere ruimte voor uiteenlopende interpretaties kan de kiem zijn van een juridisch geschil. Voorkomen is beter dan genezen. Wij kunnen uw klankbord en/of penvoerder zijn. Een uitstekende investering op de lange termijn.

Ons team heeft veel ervaring met het uitonderhandelen en opstellen van diverse (commerciële) contracten, zoals SLA’s, NDA’s, distributie, agentuur en algemene voorwaarden. Zowel in nationaal als in internationaal verband. In het Engels, Duits of gewoon in het Nederlands.

Het opstellen van een goed contract is maatwerk. Ondernemers onderschatten helaas te vaak het belang van een goed contract, totdat men eens door schade en schande wijzer is geworden. Ieder contract bergt risico’s in zich. Ons team maakt deze voor u op pragmatische wijze inzichtelijk en beheersbaar. In goede harmonie met u én met uw contractspartij. Dát is onze expertise.

Bijzondere expertise hebben wij op het gebied van contracten met een internationale dimensie. Zo is onze German Desk toonaangevend in Nederland. Bij Internationaal zakendoen spelen ook culturele aspecten een rol. Kennis en ervaring hiermee is een must. U kunt hiervoor bij ons terecht.

Heeft u een (potentieel) conflict over een commercieel contract of een commerciële samenwerking? Wij komen altijd snel tot de kern en meestal snel tot een oplossing. Uw belang staat natuurlijk voorop, maar we gaan voor de win-win met de wederpartij. Lukt dat niet? Onze advocaten staan binnen en buiten de beroepsgroep bekend als uitstekende procesadvocaten.

Wij komen snel tot de kern

Heeft u een vraag of wilt u meer weten?

Neem dan gerust contact met ons op. Wij helpen u graag. Als u het contactformulier invult, dan bellen wij u terug. U kunt natuurlijk ook rechtstreeks contact opnemen met één van onze specialisten.

Corporate

Team van specialisten

Onze advocaten werken met u samen binnen compacte teams van specialisten. Zij kennen uw praktijk en beschikken over de expertise om snel en to the point met u mee te denken en te adviseren.

Gerelateerde onderwerpen

We gebruiken cookies om ervoor te zorgen dat onze website zo soepel mogelijk draait. Als je doorgaat met het gebruiken van de website, gaan we ervan uit dat je ermee instemt.